woef
2

Uniek DNA-onderzoek naar slechte zaadkwaliteit

Met uniek DNA-onderzoek naar spermakwaliteit, kan het fertiliteitscentrum van het UZA wensouders gerichter helpen bij een vruchtbaarheidsbehandeling. 

Veel vruchtbaarheidsproblemen hebben met een slechte zaadkwaliteit te maken. Nieuw is dat er vandaag meer verfijnde technieken bestaan om de kwaliteit van het sperma te onderzoeken. Het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (CRG) biedt die tests sinds enige tijd als enige in België en Nederland aan. ‘Vroeger onderzochten we alleen het aantal zaadcellen en hun vorm en beweeglijkheid’, zegt prof. dr. Usha Punjabi, hoofd van het IVF-laboratorium. ‘Maar dat volstaat niet: ook bij schijnbaar perfect gezonde zaadcellen kan het DNA beschadigd zijn, wat zich vertaalt in zogenaamde DNA-breuken. Hoe meer DNA-breuken, hoe minder kans dat de vrouw zwanger raakt en hoe groter het risico op een miskraam. Gelukkig is er vaak ook iets aan te doen: in die zin kunnen de DNA-tests het koppel een stapje dichter brengen bij de vervulling van hun kinderwens.’

Bij koppels die spontaan zwanger worden, vormen DNA-breuken niet zozeer een probleem. Door natuurlijke selectie bereiken immers alleen de goeie zaadcellen de eicel. Maar bij In Vitro Fertilisatie (IVF) en Intracytoplasmatische Sperma-Injectie (ICSI) wordt die selectie omzeild. ‘Dat draagt mogelijk bij tot de eerder lage succeskansen bij technieken als IVF en ICSI’, zegt prof. Punjabi.

Zoeken naar juiste oorzaak

DNA-breuken kunnen veel onderliggende oorzaken hebben. Zo komen ze vaker voor naarmate mannen ouder worden. Daarnaast zijn er nog tal van andere factoren die kunnen meespelen, zoals spataders op de teelballen, urologische of genitale infecties, contact met giftige stoffen, stoffen in de voeding of diabetes. Soms hangen de DNA-breuken ook samen met stress of een ongezonde levensstijl: ongezond eten, overgewicht, roken, alcohol- of druggebruik …

Om de juiste oorzaak van verminderde vruchtbaarheid bij de man te achterhalen is er soms flink wat zoekwerk nodig. Dat is de taak van dr. Evelyne Beckers, die sinds eind 2015 als androloge op het CRG werkt. Zij onderzoekt en behandelt mannelijke patiënten met een slechte zaadkwaliteit, onder wie dus ook mannen met DNA-breuken in de zaadcellen.

Het team van prof. Punjabi doet al jaren onderzoek naar DNA-breuken in zaadcellen. De dienst kreeg daarvoor een FWO-beurs, waarmee een extra laborant en arts werden aangeworven. ‘We gaan de komende jaren het sperma van grote groepen mannen zonder vruchtbaarheidsproblemen onderzoeken, zodat we dat kunnen vergelijken met de zaadcellen van minder vruchtbare mannen. Daarnaast willen we nagaan in hoever het percentage DNA-breuken in het sperma voorspelt of een vruchtbaarheidstechniek al dan niet aanslaat: zo zouden we koppels gerichter kunnen helpen.’